Neoliberalizmden Sonra: Nasıl Yapmalı? [Memleket Siyaset Yönetim Dergisi, 40. Sayı Çağrısı]
1970’li yıllardan itibaren gerek ABD ve İngiltere’de olduğu gibi seçimlerle gerekse de Şili (1973) ve Türkiye (1980) örneklerinde olduğu gibi askeri darbeler yoluyla uygulanmaya başlanan neoliberal politikaların yarattığı sosyoekonomik, politik, kültürel dönüşüm 2008 Krizi’yle birlikte küresel ölçekte daha çok sorgulanmaya başlamıştır. Covid-19 salgını ise ekonomik ve sosyal eşitsizliklerin derinleşmesi, yoksulluk, işsizlik, toplumsal yozlaşma ve yolsuzluklar, iklim krizi ve ekolojik tahribat ve benzeri konularda yoğunlaşan söz konusu tartışmaları hızlandırmıştır. Bir bakıma, siyasi bir proje olarak neoliberal politikaların sonunu tartışmanın da popülerleştiğini söylemek yanlış olmayacaktır. “Küreselleşmenin sonu mu?”, “nasıl bir küreselleşme?”, “nasıl bir ekonomi-politik?” sorularıyla birlikte yeniden “devletçilik”, küçülme (de-growth), dayanışma ekonomileri, kamuculuk, alternatif kamusallıklar, kooperatifçilik gibi konular hem teorik olarak görünürleşmeye hem de pratik olarak gündelik yaşamda öne çıkmaya
başlamıştır.
Bu gelişmeler, henüz radikal düzeyde olmasa da devletlerin sosyal ve ekonomik konumlanışının da geniş kitlelerce sorgulanmasını beraberinde getirmiştir. Brezilya gibi Latin Amerika ülkelerinde tabandan yükselen anti-neoliberal dalga, Arjantin’de neoliberal devlete rağmen gelişme kaydeden işçi kooperatifleri hareketinin yanı sıra İtalya gibi bazı Avrupa Birliği ülkelerinde aşırı sağ/neo-faşist hükümetlerin işbaşına gelmesi ya da Macaristan örneğindeki gibi yükselen muhalefete rağmen sağ popülist liderliğin gücünü koruması gibi gelişmelerin eşanlı olarak yaşandığı günümüzde “neoliberalizmden sonra ne?” sorusu üzerine düşünmek ve “eğer neoliberalizm aşılacak ise bunun dinamiklerinin neler/kimler tarafından belirleneceği?” sorusunun yanıtını aramak önem kazanmaktadır.
Kırk yılı aşkın bir süredir neoliberal politikalar deneyimine sahip olan Türkiye’de ise devletin sosyal sınıflarla ilişkisi genellikle; izlenen vergi politikaları (sermayeye dönük vergi afları ve dolaylı vergilerdeki artış), şirketlere yönelik teşvikler, asgari ücret ile açlık ve yoksulluk sınırı arasındaki ilişki, sosyal yardım rejimi, mülksüzleşme, göçmen politikaları ve kayıt dışı göçmen istihdamı, çocuk işgücü kullanımı, eşit işe eşit ücret için mücadeleler, eğitim politikaları, sağlık politikaları, güvenlikçi politikalar ile temel ve sosyal hak mücadeleleri arasındaki gerilim, kamu yararının öncelenmesi talepleri, toplu sözleşme kapsamına giren işçilerin toplam işgücü içindeki oranının düşüklüğü ve nihayet ne eğitimde ne istihdamda yer almayan kişilerin sayısındaki artış gibi bir dizi gösterge üzerinden tartışılmaktadır.
Öte yandan “neoliberalizmin sonu” tartışması, başta sermaye gruplarına tanınan ayrıcalıklar, enflasyonist ortamın kronikleştirdiği yoksulluk, genç işsizliği ve yapısal işsizlik, iklim krizi, doğanın tahribatı ve konut
sorunu gibi acil sorunlar üzerinden Türkiye’de de yansımalarını bulmaktadır. Memleket Siyaset ve Yönetim Dergisi’nin Aralık 2023’te çıkaracağı özel sayısında sizleri bu tartışmalar ışığında olası bir “yeni toplumsal
sözleşmenin” temel dinamikleri ve alternatifler üzerinde tartışacak makalelerinizle katkı sunmaya davet ediyoruz.
Özel sayımız;
1- neoliberalizm karşıtı hareketler, dayanışma ekonomileri, müşterekler, ekoloji hareketleri, kooperatifçilik, yeni kamuculuk gibi konulardaki (bunlarla sınırlı olmayan) kavramsal/teorik makalelere,
2- pratik meselelere, örneklere, olgulara odaklanan makalelere, (Nasıl bir kooperatifçilik? Nasıl bir kamuculuk? Nasıl bir devletçilik? Nasıl bir dayanışma ağı? Ekolojiyle kamusallık arasındaki bağ neoliberalizmden sonra nasıl kurulabilir?)
3- sermaye kesimi ve yönetici sınıfların neoliberalizmden sonrası için yeni bir birikim modeli v.b. olası çözüm arayışlarına odaklanan makalelere,
4- ve gerek temel metin niteliğindeki gerekse de güncel örneklere odaklanan sınırlı sayıdaki çeviri makaleye açıktır.
Yazıların gönderilmesi için son tarih: 1 Eylül 2023
Özel Sayı Editörü: Doç. Dr. Çağatay Edgücan Şahin, cedgucansahin@gmail.com
Memleket Siyaset Yönetim Dergisi 40. Sayı Çağrısı: Neoliberalizmden Sonra: Nasıl Yapmalı